Hội chứng tiêu chảy trên bò là bệnh do virus thuộc họ Flaviviridae gây ra. Bệnh tiêu chảy có khả năng xảy ra trên nhiều vật nuôi thuộc nhóm gia súc, trong đó có bò. Bệnh có thể tồn tại ở nhiều thể và xảy ra ở mọi lứa tuổi của bò với đặc trưng là làm tổn thương niêm mạc của đường tiêu hóa. Để hiểu hơn về bệnh bà con cùng Việt Anh Viavet tìm hiểu thông tin qua bài viết dưới đây.

* Nguyên nhân gây tiêu chảy ở bò

• Hội chứng tiêu chảy ở bò là bệnh lý tiêu hóa có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra. Một trong những nguyên nhân gây ra bệnh hay gặp nhất là rối loạn tiêu hóa do bò ăn nhiều thức ăn, thức ăn bị hỏng, không chín làm hệ thống tiêu hóa không kịp tiêu hoá chỗ thức ăn đó nên thức ăn bị lên men dẫn đến tiêu chảy. 
• Đồng thời khi nguồn thức ăn của bò bị thay đổi đột ngột khiến cơ thể bò chưa kịp thích nghi cũng dẫn đến tình trạng bò bị tiêu chảy. Bên cạnh nguyên nhân rối loạn tiêu hóa thì vi khuẩn, ký sinh trùng trong hệ tiêu hóa cũng là nguyên nhân gây ra bệnh tiêu chảy ở bò.

• Hội chứng tiêu chảy hay gặp ở bê non dưới 6 tháng tuổi và ở bò vào mùa mưa thời tiết ẩm làm bãi chăn, chuồng trại bị ô nhiễm làm tăng nguy cơ nhiễm bệnh trên bò và bê.

* Cơ chế sinh bệnh tiêu chảy trên bò

Theo giáo trình bệnh nội khoa gia súc thì cơ chế chung của hội chứng tiêu chảy trên bò, do 4 yếu tố sau:

• Do giảm hấp thu nước: đây là cơ chế hay gặp nhất dẫn đến bệnh lý tiêu chảy ở bò. Sự có mặt của các chất có hoạt tính thẩm thấu (chất không tiêu hóa được như thuốc) trong kết tràng dẫn đến sự kém hấp thu nước làm thức ăn không tiêu hoá được, hay thành ruột bị viêm cũng gây tiêu chảy cho bò . 
• Tiêu chảy do thẩm xuất (tăng sức thẩm thấu ngược) là hiện tượng thành ruột của bò bị tổn thương do bò ăn phải thức ăn cứng, khó tiêu làm cho thành ruột bị viêm hoặc loét dẫn đến các chất trong lòng ruột theo vào máu. 
• Khi bò ăn hoặc uống phải nước, thức ăn có chứa độc tố của vi sinh vật sẽ khiến ruột non của bò tăng tiết dịch. Do đó nước và chất điện giải trong cơ thể bò cũng được tiết ra nhiều nên bò bị tiêu chảy. Khi cho bò ăn quá nhiều chất béo cũng có thể là nguyên nhân gây ỉa chảy.
• Tiêu chảy do rối loạn nhu động ruột ít khi là cơ chế khởi phát của tiêu chảy mà thường là kế phát của sự nhiễm trùng, làm tăng tiết dịch và rối loạn trương lực thẩm thấu.

* Triệu chứng của bệnh tiêu chảy

• Bệnh tiêu chảy ở bò là bệnh nguy hiểm và thường có diễn biến nhanh. Vì vậy, bà con cần nắm rõ các triệu chứng dưới đây của bệnh để kịp thời xử lý.

• Dựa vào thời gian diễn ra bệnh, bệnh tiêu chảy ở bò được phân thành 2 thể bệnh là: tiêu chảy cấp tính và tiêu chảy mãn tính. Để nhận biết 2 thể bệnh bà con cần nắm được các triệu chứng của từng thể như sau

– ​Tiêu chảy cấp tính

• Tiêu chảy cấp tính là tình trạng tiêu chảy xuất hiện nhanh do nhiều nguyên nhân và rất khó xác định chính xác căn nguyên của bệnh. Tiêu chảy cấp tính thường xảy ra khi có rối loạn về tính thẩm thấu của thành ruột. Lúc này bò bị bệnh có thể xuất hiện các triệu chứng toàn thân như sốt, ủ rũ, bỏ ăn, uống nhiều nước… da khô, cơ thể suy nhược, mắt trũng hoặc triệu chứng cục bộ như sôi bụng, thành bụng căng và có cảm giác đau, có thể bị nôn khi sờ nắn bụng bò. Khi tình trạng bệnh diễn biến nặng, bò bị xuất huyết ruột, phân lẫn máu và niêm mạc lầy nhầy.

– Tiêu chảy mãn tính 

• Tiêu chảy mãn tính được xác định khi bò đi lỏng nhiều lần trong ngày và kéo dài nhiều ngày không dứt. Bò bị  tiêu chảy mãn tính  thường có các triệu chứng tương tự như tiêu chảy mãn tính, bên cạnh đó bò, bê gầy dần, hốc mắt trũng sâu. Phân bò có màu sáng, nát như bùn và có mùi thiu.

* Chẩn đoán bệnh tiêu chảy

Để bà con phát hiện bệnh tiêu chảy ở bò sớm, từ đó có những biện pháp điều trị kịp thời, cần có các phương pháp chẩn đoán bệnh. Việc chẩn đoán bệnh tiêu chảy trên bò có thể thực hiện bằng nhiều phương pháp khác nhau như:

• Chẩn đoán lâm sàng: dựa vào triệu chứng sốt cao, bò bị tiêu chảy, hoại tử miệng xuất hiện nhiều ở bê từ 6 – 18 tháng tuổi.
• Chẩn đoán phi lâm sàng bằng phản ứng miễn dịch huỳnh quang và phản ứng kết tủa khuếch tán trong thạch.
• Chẩn đoán bệnh bằng mẫu bệnh phẩm: thường được dùng máu, dịch mũi, nước tiểu, nước mắt bò bị bệnh.

* Phòng bệnh tiêu chảy ở bò 

Để phòng bệnh tiêu chảy ở bò bà con cần chăm sóc tốt sức khỏe bò bằng cách làm tốt công tác vệ sinh thú y kết hợp với việc dùng thuốc dự phòng cho bò. Một số biện pháp phòng ngừa tổng hợp cần được áp dụng trên mọi quy mô chăn nuôi có thể kể đến như:

• Cần kiểm tra lại nguồn thức ăn và xem xét nguyên nhân gây bệnh là vi khuẩn, virus, ký sinh trùng để có các biện pháp điều trị thích hợp. 
• Cách ly bò bị bệnh, cho thêm cháo gạo vào chế độ ăn, vệ sinh chuồng trại.
• Tẩy giun sán, ký sinh đường tiêu hóa bằng Viamectin-25 hay Via-levasol định kỳ 6 tháng 1 lần.
• Thường xuyên vệ sinh chuồng trại sạch sẽ, định kỳ tiêu độc khử trùng bằng Via.Iodine pha với nước sạch 1 lít Via.iodine/100-250 lít nước. Phun đều bề mặt chuồng, dụng cụ chăn nuôi và môi trường xung quanh, mỗi tuần 1-2 lần, liên tục 2-3 tuần, diệt vi khuẩn và ký sinh trùng gây bệnh bằng Alben Forte cho bò uống, 1 liều duy nhất, lắc đều trước khi dùng, thuốc đã pha chỉ dùng trong 24h, dùng liều 1ml/5-7 kgTT hoặc 1ml pha với 2 lít nước sạch cho uống, dùng dự phòng liều bằng 1/2 liều điều trị.  
• Thường xuyên bổ sung vitamin, khoáng chất, vi sinh vật có lợi vào thức ăn, nước uống để nâng cao sức đề kháng, dùng các sản phẩm:  Aztosal, Liquid health KTMD, Beta glucan C, Via Vitamin B1, B-Complex k3+C… dùng liều theo hướng dẫn trên sản phẩm. 

* Điều trị bệnh tiêu chảy ở bò

• Dựa vào các triệu chứng gây ra bệnh tiêu chảy ở bò bà con cần tiến hành điều trị kịp thời bệnh cho bò bằng các biện pháp khác nhau phù hợp với tình trạng bệnh mà bò gặp phải. Trong phác đồ điều trị hội chứng tiêu chảy ở bò bà con cần kết hợp sử dụng một số nhóm thuốc như thuốc kháng sinh, thuốc bù điện giải, thuốc bổ lực, trợ sức… 

– Thuốc kháng sinh 

Một trong những nguyên nhân gây ra tình trạng tiêu chảy ở bò là do virus, vi khuẩn, ký sinh trùng ở trong ruột bò, vì vậy để điều trị nguyên nhân này bà con có thể dùng một số thuốc sau:

• Azoro La thành phần có chứa hai kháng sinh Enrofloxacin, Meloxicam dùng tiêm dưới da một liều duy nhất với liều lượng 1 ml/30-40kgTT, nếu cần thiết có thể tiêm lặp lại sau 3 – 4 ngày điều trị.
• Az Gentamax có chứa thành phần Gentamicin Sulphate dùng tiêm bắp thịt: liệu trình 3-5 ngày. Tiêm trên bò liều 2-4ml/100kgTT.
• Viaenro-5 thành phần là Enrofloxacin base dùng tiêm bắp thịt (I.M), liệu trình 3-5 ngày với liều 1ml/10kgTT/ngày giúp bò hạn chế tình trạng tiêu chảy, chướng bụng, đầy hơi.
• Amcoli Forte có chứ thành phần  Ampicillin trihydrate, Coloring dùng pha nước uống hoặc trộn thức ăn, liệu trình 3-5 ngày liên tục, liều dùng 50g/200kgTT hoặc 20kgTĂ.

– Thuốc hạ sốt, thuốc bổ, trợ lực

• Khi bò bị tiêu chảy cần sử dụng thêm các thuốc hạ sốt, thuốc bổ, trợ lực để giúp bò cải thiện triệu chứng và tăng sức đề kháng cho bò như: Gluco KCE Captox, Ulyte Vit C, Via.Vitamin B1… tiêm theo liệu trình từ 3 – 5 ngày và cung cấp đủ dinh dưỡng cho bò hồi phục.

– Thuốc bù điện giải

Cung cấp, bổ sung các chất điện giải để bù lại lượng nước và cân bằng chất điện giải trong cơ thể khi bò bị tiêu chảy là một trong những biện pháp cấp thiết cần được thực hiện. Bà con có thể sử dụng các sản phẩm sau:

• Ulyte Vit C có chứa các Vitamin A, D3, E,C, K3,B1,B2, B5,B6, B12, PP, Kali clorid, Natri clorid, giúp bổ sung các vitamin, muối khoáng cho bò. Pha nước uống hoặc trộn thức ăn. Dùng liều 200g/100lít nước uống/ngày hoặc 6g/kgTĂ, cho uống nước đầy đủ.
• Via-Electral có chứa các thành phần Sodium hydrocarbonate, Sodium chloride, Potassium chloride, Glucose giúp cân bằng các chất điện giải của cơ thể, giảm thiểu sự rối loạn dinh dưỡng cho bò. Dùng pha nước uống hoặc trộn thức ăn liệu trình 3-5 ngày liên tục với liều 25g/lít nước uống/ngày.

Ngoài ra, khi phát hiện bò bị tiêu chảy bà con cần theo dõi tình trạng bệnh bằng cách cho bò ăn kiêng trong 24-48 giờ, sau đó cho bò ăn lại bằng các thức ăn nấu chín, loãng và chia thành các bữa nhỏ. Nên duy trì chế độ ăn này cho đến khi bò trở lại tình trạng bình thường

Trên đây là các thông tin hữu ích về bệnh tiêu chảy ở bò bà con cần biết. Bài viết đã được đội ngũ chuyên gia của Việt Anh Viavet nghiên cứu, biên soạn. Hy vọng các thông tin được cung cấp trên bài viết đã đem đến nhiều kiến thức hữu ích trong chăn nuôi, dự phòng và điều trị bệnh lý tiêu chảy trên bò.

Với mục tiêu cung cấp các sản phẩm thuốc thú y có chất lượng tốt Việt Anh Viavet cùng với các nhà nghiên cứu dày dặn kinh nghiệm, tận tâm với nghề cùng với nhà máy đạt chuẩn GMP-WHO hiện đại luôn đi đầu trong ngành thú y, bà con có thể yên tâm khi tham khảo thông tin bệnh học và các thuốc sử dụng khi điều trị bệnh cho bò.