Thuốc kháng sinh dùng trong thú y là những chất có nguồn gốc từ sinh học, giúp cho cơ thể vật nuôi chống lại là hoặc kìm hãm đi sự phát triển của vi khuẩn. Nó tác động trực tiếp ở những cấp độ phân tử, thường tạo nên một loại phản ứng gây nên sự gián đoạn quá trình phát triển của các vi khuẩn.
Hiện nay, ngành chăn nuôi đã phát triển được đa dạng các nhóm kháng sinh thú y nhằm bảo vệ cho gia súc và gia cầm trước những loại dịch bệnh dễ lây lan. Cùng Việt Anh Viavet tìm hiểu thêm về các nhóm thuốc kháng sinh thú y và cách phối hợp chúng nhé !
Phân loại các nhóm thuốc kháng sinh trong thú y
Có nhiều cách phân chia chủng loại thuốc kháng sinh dùng trong thú y, tuy nhiên, những chuyên gia dinh dưỡng vật nuôi thường sẽ phân chia dựa trên 4 đặc điểm chính, sẽ bao gồm:
- Khả năng tác dụng trong diệt khuẩn và hãm khuẩn.
- Phổ tác dụng là phổ rộng hay phổ hẹp.
- Nguồn gốc là thuốc tổng hợp hay bán tổng hợp.
- Cơ chế hình thành tác dụng.
Theo như cách phân loại dựa trên những cơ chế và tác dụng thì các nhóm kháng sinh thú y dành cho vật nuôi cũng sẽ được chia thành 4 loại chính.
Nhóm kháng sinh thú y ức chế sự tổng hợp thành tế bào
Loại kháng sinh này sẽ có tác dụng như diệt khuẩn thông qua cơ chế gây ra ức chế cạnh tranh trên các enzyme transpeptidase, ngăn chặn liên kết tạo nên thành của tế bào, dẫn đến quá trình tổng hợp các vách tế bào bị chặn lại và gây ra chết tế bào. Nhóm thuốc kháng sinh Beta Lactam và Glycopeptide là hai đại diện tiêu biểu cho loại thuốc kháng sinh này.
Nhóm kháng sinh thú y ức chế tổng hợp protein
Tổng hợp protein là một quá trình cần thiết để cho tế bào có thể hình thành nên sự sống, trong đó, quá trình dịch mã axit amin thành chuỗi polypeptide sẽ được coi như hoạt động cốt lõi. Các nhóm kháng sinh thú y sẽ gây ức chế đến quá trình này, khiến cho chuỗi polypeptide được tạo ra không hoàn chỉnh hay không thể nào hoàn thành. Từ đó, tế bào vi khuẩn sẽ bị tiêu diệt hoặc kìm hãm sự phát triển lại.
Nhóm kháng sinh thú y ức chế tổng hợp nhân tế bào
Kháng sinh sẽ gây ảnh hưởng đến quá trình tổng hợp của nhân tế bào thường xuất phát từ cơ chế gây ra ức chế các axit nucleic. Đây là một đại phân tử sinh học, nó có mặt trong hầu hết mọi tế bào sống và giữ vững vai trò truyền đạt các thông tin di truyền. Khi axit nucleic bị ức chế và hoạt động sai thì sẽ khiến cho vi khuẩn không thể sinh sôi và tồn tại được. Do tác dụng trực tiếp đến thành phần quan trọng này khiến cho vi khuẩn có thể bị diệt hoàn toàn, tiêu biểu là nhóm Macrolid.
Nhóm kháng sinh thú y ức chế các quá trình trao đổi chất
Trong vòng đời phát triển của mỗi tế bào vi khuẩn còn đòi hỏi có sự góp công của axit folic. Sự thiếu vắng chất axit folic sẽ làm cho màng sinh chất đánh mất hướng hoạt động, làm tế bào không thể sinh sôi được và duy trì sự sống. Polymyxin là một nhóm thuốc kháng sinh dùng trong thú y có được khả năng phá vỡ màng tế bào, làm chết và vô hiệu hóa độc tố.
Xem thêm: Sản phẩm của VIETANHVIAVET
Phối hợp các nhóm thuốc kháng sinh trong thú y
Mỗi loại thuốc kháng sinh thú y đều sẽ mang một hiệu quả có hạn, muốn tăng khả năng kháng bệnh cho vật nuôi, người chăn nuôi cần phối hợp sử dụng thuốc kháng sinh thú ý đúng cách.
Mục đích của phối hợp các nhóm thuốc kháng sinh
- Mở rộng cho phổ kháng khuẩn.
- Ngăn ngừa đi sự giảm thiểu sức đề kháng của vật nuôi.
- Tăng tác dụng tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh.
- Điều trị bệnh truyền nhiễm chưa có kết quả khám xét chính thức.
Nguyên tắc phối hợp các nhóm thuốc kháng sinh trong thú y
Sử dụng phối hợp các nhóm kháng sinh diệt khuẩn trong thú y, giúp tăng cao hiệu quả nhưng đồng thời tỷ lệ xảy ra tác dụng phụ sẽ cao hơn. Do đó, người chăn nuôi cần tuân thủ một vài nguyên tắc phối hợp kháng sinh sau đây để không gián tiếp hại vật nuôi.
– Hai loại kháng sinh nên có thành phần cùng tác dụng diệt khuẩn hoặc hãm khuẩn. Kháng sinh thú y diệt khuẩn có thể tiêu diệt các vi khuẩn bao gồm nhóm: Beta Lactam, Polypeptide, Fluoroquinolon.
– Kháng sinh thú y hãm khuẩn chỉ ức chế quá trình phát triển của vi khuẩn chứ không thể tiêu diệt như: Tetracyclin, Macrolid, Lincosamid, Phenicol.
– Khi kết hợp hai nhóm kháng sinh khác tác dụng thì dễ dẫn tới tình trạng đối kháng và phản tác dụng.
– Hai nhóm kháng sinh thành phần không nên có cùng cơ chế động. Cụ thể như, khi dùng một kháng sinh tác động theo cơ chế dạng ức chế sự tổng hợp cho thành tế bào thì không nên kết hợp cùng với kháng sinh ức chế tổng hợp chất protein, việc này không chỉ không mang tới hiệu quả mà còn gây hại tiêu cực cho vật nuôi.
– Hai nhóm kháng sinh thành phần sẽ không kích thích sự đề kháng. Ví dụ như, không thể phối hợp thuốc cefoxitin với penicillin, vì cefoxitin là kích thích vi khuẩn đề kháng với chất penicillin bằng cách tiết ra các enzyme phân hủy đi kháng sinh phối hợp với chúng.
Cách sử dụng nhóm thuốc kháng sinh hiệu quả trong thú y
Sử dụng kháng sinh sớm khi xuất hiện bệnh
Phải chẩn đoán đúng bệnh để có thể dùng đúng thuốc.
Ngày đầu dùng thuốc thì nên dùng theo nguyên tắc dùng thuốc từ cao đến thấp, những ngày tiếp đó thì hãy sử dụng đúng như liều được chỉ định..
Dùng đủ liệu trình thuốc kháng sinh thú y
Không tùy tiện đổi thuốc kháng sinh hoặc ngừng thuốc nếu chưa dùng hết liệu trình. Thường thì 1 liệu trình trị bệnh sẽ tầm từ 3 – 5 ngày, nếu bệnh chưa khỏi thì có thể kéo dài thêm nhưng không nên quá 10 ngày hoặc xong một liệu trình thì dừng một thời gian từ 5-7 ngày, sau đó thì lại dùng thêm liệu trình 2.
Lựa chọn kháng sinh thú y
-Nếu dùng đúng kháng sinh cho bệnh thì hiệu quả điều trị sẽ là cao.
-Trong mỗi kháng sinh tổng hợp, tuy nhà sản xuất nói ngừa trị được 3 đến 5 bệnh khác nhau nhưng thực tế chỉ mang hiệu quả đối với từ 1-2 bệnh được ghi đầu tiên trên nhãn thuốc của nhà sản xuất, những bệnh còn lại chỉ có tính chất như ngừa phòng và hạn chế là chính.
-Vì thế, người chăn nuôi cần thường xuyên dõi theo con vật rồi dựa vào triệu chứng để lựa kháng sinh thú y hợp lý.
Sử dụng liều lượng đúng và thời gian đúng
Nếu thấy không còn dấu hiệu của bệnh thì vẫn nên dùng thêm kháng sinh thú y tối thiểu 1 ngày kháng sinh để đảm bảo vật nuôi khỏi bệnh hoàn toàn, không tái bệnh cũng như tránh cho vi khuẩn gây bệnh bị nhờn thuốc.
Kết hợp thuốc trợ lực thú y
Nên sử dụng kháng sinh thú y phối hợp cùng thuốc trợ lực B.complex, vitamin C, men tiêu hóa, chất điện giải,…chăm sóc, nuôi dưỡng thật tốt để con vật nhanh khỏi.
Dừng sử dụng thuốc kháng sinh thú y trước khi giết mổ
Dừng sử dụng các nhóm kháng sinh trong thú y theo như đúng hướng dẫn của nhà sản xuất, tránh gây ra tình trạng còn tồn dư kháng sinh trong các sản phẩm chăn nuôi.
Xem thêm: Giải đáp thắc mắc về kháng sinh kanamycin trong ngành thú y
Tạm kết
Trong chăn nuôi, kháng sinh thú y nên được sử dụng ngay khi vật nuôi vẫn còn nhỏ để tăng thêm sức chống chọi với bệnh tật. Đặc biệt, những loài được nuôi theo đàn số lượng lớn như gà vịt thì việc dùng sớm thuốc kháng sinh thú y sẽ góp phần bảo vệ cho vật nuôi khỏi các lây lan bệnh truyền nhiễm. Thông qua bài viết này, Việt Anh Viavet hy vọng đã mang đến một số những thông tin hữu ích về các nhóm thuốc kháng sinh trong thú y.
