Trimethoprim là kháng sinh thuộc nhóm dẫn chất của pyrimidine được sử dụng trong điều trị nhiễm khuẩn đường tiết niệu. Trimethoprim không chỉ được sử dụng phổ biến ở người mà còn được ứng dụng nhiều trong thú y. Bài viết dưới đây Viavet sẽ cung cấp chi tiết những thông tin hữu ích về việc sử dụng kháng sinh này trong thú y.

Mục lục

* Tổng quan về kháng sinh trimethoprim

– Phổ tác dụng của kháng sinh trimethoprim

* Trimethoprim được chỉ định cho những trường hợp nào trong thú y?

* Hướng dẫn sử dụng kháng sinh trimethoprim trong thú y

* Tổng quan về kháng sinh trimethoprim

– Đặc điểm vật lý của kháng sinh trimethoprim

• Trimethoprim dạng bột có màu trắng, vị đắng. Hoạt chất tan dễ dàng ở nhiệt độ thường (ở nhiệt độ 25℃).
• Các chế phẩm thuốc thường ở dạng viên nén hoặc bột pha dung dịch tiêm.

– Phổ tác dụng của kháng sinh trimethoprim

• Trimethoprim có phổ tác dụng rộng trên cả các vi khuẩn gram (+) và gram (-) nên có khả năng điều trị nhiều bệnh do nhiễm khuẩn khác nhau. Trimethoprim có khả năng diệt các chủng vi khuẩn gây bệnh ra nhóm bệnh liên quan đến hô hấp, tiết niệu, tiêu hóa,… 
• Tuy nhiên tại Việt Nam trimethoprim đã bị kháng bởi một số chủng vi khuẩn  như Pseudomonas aeruginosa và Gonococcus. 

* Trimethoprim được chỉ định cho những trường hợp nào trong thú y?

Trong thú y, trimethoprim được sử dụng nhiều để điều trị cho heo, bò, dê, cừu, thú cưng trong các trường hợp:

• Các bệnh đường hô hấp như: đợt cấp của viêm phế quản mạn, viêm phổi,…
• Nhiễm khuẩn tiết niệu dưới cấp tính, dự phòng nhiễm khuẩn tiết niệu tái phát
• Nhiễm khuẩn đường tiêu hóa gây ra bệnh trực khuẩn do E.coli, viêm dạ dày, viêm ruột, ỉa chảy mất nước, cầu trùng ruột non, kiết lị,…

• Nhiễm trùng máu, viêm và áp xe vú, nhọt, viêm ở các bộ phận khác,…
• Bệnh phát sáng ở tôm và xuất huyết, đốm đỏ trên cá nước ngọt

* Hướng dẫn sử dụng kháng sinh trimethoprim trong thú y

– Kết hợp kháng sinh trimethoprim và kháng sinh sulfamid trong thú y

• Trên thực tế, ở cả người và động vật, trimethoprim thường được sử dụng kết hợp với các các kháng sinh thuộc nhóm sulfamid. Để tìm hiểu tại sao lại có sự kết hợp này, chúng ta cần hiểu về cơ chế nhân lên của vi khuẩn trước.
• Để vi khuẩn có thể nhân lên, cần có quá trình phân chia tế bào xảy ra. Trong đó, quá trình phân chia vật chất di truyền (ADN) rất quan trọng. Acid folic là tiền thân của AND. Như vậy, việc vi khuẩn có nhân lên được hay không phụ thuộc vào sự sản sinh acid folic trong vi khuẩn.
• Khi dùng riêng lẻ, cả trimethoprim và sulfamid đều tác động vào chỉ một giai đoạn của quá trình tạo thành acid folic, ngăn chặn quá trình nhân đôi của vi khuẩn. Sự kết hợp của 2 loại kháng sinh đã tác động vào liên tiếp 2 giai đoạn của dây chuyền hình thành acid folic, nhờ đó hiệp đồng tác dụng kháng khuẩn mạnh hơn dùng riêng từng loại rất nhiều lần. 
• Sự kết hợp này có tác dụng mạnh đến mức chống lại các vi khuẩn kháng thuốc, mặc cho chủng vi khuẩn đó đã chống lại từng loại kháng sinh riêng lẻ. Hơn nữa, thay vì mỗi loại kháng sinh chỉ có tác dụng kìm khuẩn, khi kết hợp với nhau chúng mang lại tác dụng diệt khuẩn.
• Loại kháng sinh sulfamid hay được kết hợp với trimethoprim là sulfamethoxazole.

– Hướng dẫn sử dụng kháng sinh trimethoprim trong thú y

Do mỗi sản phẩm cụ thể sẽ có hướng dẫn sử dụng khác nhau do ảnh hưởng của hàm lượng và dạng dùng nên trong khuôn khổ bài viết này, mời bà con tham khảo cách sử dụng của 2 sản phẩm do công ty ViaVet sản xuất là VIAPRIMAZIN và VIACOX

• Hướng dẫn sử dụng sản phẩm VIAPRIMAZIN kết hợp 400mg trimethoprim và 2mg sulfadimethoxine sodium trong mỗi 10ml thuốc.

• Sản phẩm được dùng cho những trường hợp: viêm ruột với triệu chứng ỉa ra máu tươi hoặc đen hôi, kiết lỵ, nôn mửa, mắt có dử, mũi khô; bệnh kế phát Care, viêm tử cung, viêm phổi, viêm da, viêm tai ở chó, mèo.
• Liều dùng: Tiêm bắp thịt, dưới da, điều trị 3-5 ngày. Tiêm cho chó, và mèo với liều 1ml/8-10kgTT/ngày.
• Hướng dẫn sử dụng sản phẩm VIACOX kết hợp 20g sulfaquinoxaline…………………………20 g
• Và 4g trimethoprim trong mỗi 100g bột thuốc.

• Sản phẩm được dùng cho những trường hợp: Đặc trị bệnh cầu trùng manh tràng với biểu hiện: gia cầm 25-40 ngày tuổi tiêu chảy phân sáp lẫn máu tươi. Bệnh cầu trùng ruột non với các biểu hiện: gia cầm trên 55 ngày tuổi ủ rũ, chướng diều, gục đầu, xệ đít ,sã cánh, ỉa phân trắng, chết nhanh, ruột non sưng to, xuất huyết. Bệnh tụ huyết trùng, thương hàn trên gia cầm.
• Cách dùng và liều dùng: Pha nước uống hoặc trộn thức ăn. Gia cầm: 1g/10kgTT/ngày hay 1g/2lít nước uống. Dùng liên tục 05 ngày hoặc dùng 3 ngày nghỉ 02 ngày rồi lại dùng tiếp 02 ngày

* Những lưu ý khi sử dụng kháng sinh trimethoprim trong thú y

• Mặc dù là thuốc trị bệnh nhưng nếu sử dụng sai, thuốc có thể gây hại cho vật nuôi hoặc con người. Chính vì vậy khi sử dụng thuốc kháng sinh trimethoprim cần lưu ý một số điểm.

Do kháng sinh sẽ đào thải từ từ ra khỏi cơ thể vật nuôi nên chỉ được sử dụng vật nuôi làm thực phẩm cho con người sau một khoảng thời gian nhất định. Thông thường thịt, trứng và sữa của vật nuôi sẽ được dùng làm thực phẩm sau 5-15 ngày sử dụng thuốc tùy vào dạng dùng. Trong hướng dẫn sử dụng của mỗi sản phẩm đều ghi rất rõ thông tin này.

• Không dùng thuốc cho gia súc đang mang thai và cho con bú.
• Không dùng thuốc cho động vật có dạ cỏ.

Trên đây là những thông tin cần biết về việc sử dụng kháng sinh trimethoprim trong thú y. 

Là một trong những nhà máy sản xuất thuốc thú y đầu tiên ở Việt Nam đạt chuẩn GMP-WHO cùng đội ngũ chuyên gia uy tín, Công ty CP Đầu tư liên doanh Việt Anh (VIAVET) mang lại những sản phẩm thuốc thú y chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu của người chăn nuôi.