Nguyên tắc khi sử dụng kháng sinh thú y nhất định phải biết

Kháng sinh là chất có nguồn gốc vi sinh vật hoặc chất tổng hợp, bán tổng hợp với liều điều trị có tác dụng ngăn ngừa hoặc tiêu diệt vi sinh vật gây bệnh ở động vật. Hầu hết các loại kháng sinh ức chế hoặc tiêu diệt vi khuẩn, nhưng một số ít có hiệu quả chống lại các bệnh do nấm, ký sinh trùng và virus. Trong bài viết hôm nay, hãy cùng Việt Anh VIAVET tìm hiểu một số lưu ý khi sử dụng kháng sinh thú y nhé!

Thuốc kháng sinh cho thú y là gì?

Thuốc kháng sinh cho chó mèo có khả năng diệt khuẩn đặc hiệu hoặc ức chế sự phát triển của chúng. Nó cũng hoạt động chống lại vi khuẩn ở cấp độ phân tử. 

Các chất có nguồn gốc từ vi sinh vật như nấm mốc và vi khuẩn. Nó ức chế sự sống của vi sinh vật và có ít hoặc không ảnh hưởng đến vật chủ. 

Ngoài ra, loại thuốc kháng sinh cho vật nuôi này còn có khả năng ức chế sự hình thành của vi khuẩn. Nó ngăn ngừa bệnh lây lan và phát triển thành một căn bệnh nghiêm trọng.

Nhưng điều đó không có nghĩa là thuốc kháng sinh tốt hơn và có tác dụng chống lại tất cả vi khuẩn. Ví dụ, vi-rút cúm không phản ứng với thuốc kháng sinh. 

Dùng kháng sinh khi chó mèo bị cảm lạnh sẽ làm tăng khả năng xâm nhập của các vi khuẩn khác vào cơ thể.

Phân loại thuốc kháng sinh trong thú y

Mặc dù có nhiều cách phân loại thuốc kháng sinh trong thú y nhưng các nhà dinh dưỡng vật nuôi thường phân loại chúng theo 4 đặc điểm chính: phổ tác dụng (phổ rộng và phổ hẹp); nguồn gốc (tổng hợp và bán tổng hợp); cơ chế tác dụng. Sau khi phân loại theo cơ chế hoạt động, thuốc kháng sinh vật nuôi được chia thành bốn loại chính.

Kháng sinh ức chế sự tổng hợp thành tế bào

Loại kháng sinh này có tác dụng diệt khuẩn thông qua sự ức chế cạnh tranh của các enzyme transpeptidase ngăn chặn sự liên kết của thành tế bào, ngăn chặn quá trình tổng hợp thành tế bào và làm chết tế bào. Nhóm kháng sinh beta-lactams và glycopeptide 2 là điển hình của loại kháng sinh này.

Kháng sinh ức chế tổng hợp protein

Tổng hợp protein là chu trình cần thiết để tế bào hình thành sự sống và quá trình dịch mã axit amin thành chuỗi polypeptide được coi là hoạt động trung tâm. 

Thuốc kháng sinh thú y ức chế quá trình này, dẫn đến sự hình thành chuỗi polypeptide không đầy đủ hoặc không đầy đủ. 

Từ đó, tế bào vi khuẩn bị tiêu diệt hoặc kìm hãm sự phát triển của chúng. Nhóm kháng sinh như lincosamid, chloramphenicol, aminoglycosid có thể tiêu diệt vi khuẩn hoàn toàn khi sử dụng ở nồng độ cao.

Kháng sinh ức chế tổng hợp nhân tế bào

Các kháng sinh thú y dạng hạt hoà tan cản trở quá trình tổng hợp nhân của tế bào thường xuất phát từ cơ chế ức chế acid nucleic. 

Nó là một chất trùng hợp sinh học có trong hầu hết các tế bào sống và tham gia vào quá trình truyền thông tin di truyền. Vi khuẩn không thể phát triển và tồn tại nếu axit nucleic bị ức chế và không thể hoạt động bình thường. 

Tác động trực tiếp lên thành phần quan trọng này, vi khuẩn có khả năng diệt khuẩn hoàn toàn, điển hình là nhóm macrolid.

Kháng sinh ức chế các quá trình trao đổi chất

Axit folic cũng cần thiết cho vòng đời của tế bào vi khuẩn. Không có axit folic, màng sinh chất trở nên mất phương hướng và tế bào không thể sinh sôi và duy trì sự sống. Polymyxins phá vỡ màng tế bào và gây chết tế bào là một nhóm kháng sinh thú y có thể trung hòa độc tố.

Những nguyên tắc khi sử dụng kháng sinh thú y

Chọn loại kháng sinh dạng bột hòa tan phù hợp với bệnh của con vật, vì mỗi loại kháng sinh có tác dụng đặc hiệu đối với một hoặc một số loại vi khuẩn cụ thể. Bắt đầu với 2 đến 3 liều gấp 1,5 đến 2 lần so với liều chỉ định (gọi là liều tải), sau đó là liều duy trì. 

Không dùng liều thấp tăng dần để tránh hiện tượng vi khuẩn lờn thuốc. Sử dụng thuốc đủ liều lượng trong quá trình điều trị. 

Nếu sau khoảng 5-6 ngày điều trị mà không có tác dụng (bệnh không chuyển biến) thì nên đổi kháng sinh hoặc phối hợp với kháng sinh khác. 

Sau khi các triệu chứng lâm sàng thuyên giảm, nên dùng thuốc thêm ít nhất hai ngày nữa để tiêu diệt hoàn toàn mầm bệnh và giữ nồng độ thuốc trong mô không đổi. 

Tiêm một lần hay chia thành nhiều lần tùy theo tính chất của thuốc mà tiêm cho gia súc trước hay sau khi ăn. 

Cần phối hợp kháng sinh phù hợp với từng loại vi khuẩn, nhưng cần nắm rõ tính tương kỵ và tác dụng hiệp đồng của các loại kháng sinh dùng phối hợp. 

Chọn kháng sinh thích hợp để tránh hiện tượng vi khuẩn kháng thuốc. Ví dụ: tụ cầu tiết penicilinase kháng penicillin, ampicillin, colistin. Để giảm hiện tượng vi khuẩn kháng thuốc, cần sử dụng kháng sinh phổ hẹp đúng chỉ định, đúng liều lượng. 

Trong quá trình điều trị cho vật nuôi bằng kháng sinh nên bổ sung thêm các loại vitamin, đặc biệt là vitamin nhóm B. Sử dụng thức ăn chất lượng cao, giàu dinh dưỡng để nâng cao sức đề kháng cho vật nuôi, bổ sung glucose cho bò non, bò già yếu. 

Không dùng kháng sinh nếu: Penicillin không được dùng cho bò có tiền sử sốc hoặc dị ứng. Penicillin muộn, tetracycline, streptomycin, gentamycin, kanamycin sulfamid không được sử dụng cho gia súc sơ sinh. Sulfamid, tetracyclin, rifampicin và bactrim không được sử dụng cho động vật đang mang thai hoặc cho con bú.

Xem thêm: Dung dịch kháng sinh tiêm

Những biến chứng khi sử dụng kháng sinh

Khi sử dụng kháng sinh bằng đường tiêm, uống hoặc tiếp xúc với kháng sinh (penicillin, streptomycin…), phản ứng phản vệ do kháng sinh thường xảy ra với: , có thể dẫn đến phát ban, hôn mê và tử vong. 

Các phản ứng dị ứng nhẹ có thể xảy ra ở nhiều cơ quan, bao gồm da, hô hấp, tim mạch, gan, thận và thần kinh với mức độ nặng nhẹ khác nhau, từ nhẹ đến nặng và đôi khi gây tử vong.

Biến chứng sau tiêm kháng sinh gây bệnh huyết thanh

Sau khi cho uống kháng sinh (penicillin, streptomycin, sulfamid,…) vào ngày thứ 2 đến ngày 14, con vật bỏ ăn, mệt mỏi, gắt gỏng, buồn nôn, đi không vững, đau khớp, trật khớp, nổi hạch Sưng tấy, sốt cao, phát ban khắp cơ thể. 

Khi chẩn đoán chính xác và ngừng ngay kháng sinh, động vật dần dần hết triệu chứng, tiếp tục sử dụng kháng sinh và tăng liều làm trầm trọng thêm bệnh, dẫn đến trụy tim mạch và tử vong.

Biểu hiện ở da

Mề đay, mẩn ngứa, phù mí mắt, phù thanh quản, viêm da, chấm xuất huyết trên da, ngưng sử dụng kháng sinh.

Biểu hiện ở hệ máu

Sử dụng kháng sinh liều cao dẫn đến thiếu máu tán huyết cấp tính với các triệu chứng như sốt cao, rét run, hạ thân nhiệt, buồn nôn và nôn, chảy máu cam, vàng da. Xét nghiệm máu cho thấy số lượng hồng cầu thấp, số lượng bạch cầu trung tính thấp và sự gia tăng số lượng bạch cầu khác. 

Nếu tình trạng của con vật trở nên trầm trọng hơn do sử dụng kháng sinh: con vật nên được giữ bình tĩnh và hỗ trợ bằng glucose và chất điện giải. Dùng thuốc kích thích tim, thuốc an thần, thuốc kháng histamin như caffein, adrenaline, dimedrone, promethazine. 

Để ngăn ngừa tai biến do kháng sinh, xét nghiệm đáp ứng là một trong những khâu cần thiết, cũng như chẩn đoán đúng bệnh, chọn kháng sinh đúng chỉ định, sử dụng với liều lượng phù hợp. 

Nhìn chung có bốn phương pháp cơ bản: thử nghiệm thả rơi trên bề mặt, thử nghiệm dưới da, thử nghiệm kích ứng mũi và thử nghiệm dưới lưỡi. Sau đó, dựa trên kết quả phản ứng xét nghiệm, chúng tôi sẽ cân nhắc và quyết định sử dụng kháng sinh.

Xem thêm: Thuốc thú y trị tiêu chảy cho vật nuôi

Vừa rồi là một số thông tin quan trọng về việc sử dụng kháng sinh cho thú y mà chúng tôi muốn giới thiệu đến bạn. Nếu bạn còn điều gì thắc mắc thì hãy liên hệ ngay với chúng tôi để được tư vấn nhanh chóng nhất nhé!